1. Σημαντικότητα της τεχνολογίας για τα παιδιά
ΤΠΕ: Οι Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνιών αποτελούν εργαλεία και προγράμματα που διαχειρίζονται, μεταδίδουν και μοιράζονται πληροφορίες μέσω τεχνολογικής υποστήριξης.
Η έξαρση του Διαδικτύου, των κοινωνικών δικτύων (Facebook, Instagram, Twitter, YouTube κ.λπ.), τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το WhatsApp και πολλά άλλα ψηφιακά μέσα και εργαλεία έχουν φέρει μεγάλες αλλαγές στην αλληλεπίδραση και επικοινωνία, την πρόσβαση και διάδοση πληροφοριών, τη μελέτη, την εργασία, τη διασκέδαση και τον ελεύθερο χρόνο. Τα χαρακτηριστικά αυτών των τεχνολογιών (φυσική απόσταση, διαχείριση χρόνου, αμεσότητα, ανατροφοδότηση, διαδραστικότητα, ή ανωνυμία) είναι ιδιαίτερα ελκυστικά σε εφήβους και νέους, οι οποίοι τα βρίσκουν αμεσότερα για να επικοινωνούν με αυτά, παρά πρόσωπο με πρόσωπο (Castells, 2009; Echeburúa and de Corral, 2010; McKenna and Bargh, 2000).
Το Διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα χρησιμοποιούνται από εφήβους και των δύο φύλων για να ικανοποιήσουν μια σειρά κρίσιμων ψυχολογικών αναγκών σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης, όπως: να έχουν ένα μόνιμο κανάλι επικοινωνίας που τους επιτρέπει να είναι ορατοί σε άλλους, να συνδέονται με τους φίλους τους, να αλληλεπιδρούν (είτε για να δημιουργήσουν νέες σχέσεις είτε για να διατηρήσουν παλιότερες), η αίσθηση ότι ανήκουν στην ομάδα, να αισθάνονται ολοκληρωμένοι, να χτίζουν ή και να ενισχύουν την προσωπική και κοινωνική τους ταυτότητα και να κερδίζουν φήμη και επιρροή (Castel, 2009; Kuss and Griffiths, 2011; Ryan et al., 2014). Επιπλέον, οι ΤΠΕ επιτρέπουν στα κορίτσια και τα αγόρια να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για ανεξαρτησία και αυτονομία, να αναζητήσουν νέες αισθήσεις και εμπειρίες και να δημιουργήσουν δεσμούς ή συναισθηματικές σχέσεις χωρίς τα εμπόδια που προκαλεί η πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία στους ντροπαλούς ή τα άτομα με περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες (Chóliz, 2017). Τα κοινωνικά δίκτυα τους επιτρέπουν να έχουν ταυτότητες και ζωντανές εμπειρίες που δεν θα ήταν δυνατές στον πραγματικό κόσμο.
Το αίσθημα της συμμετοχής και της ομαδικής ολοκλήρωσης μαζί με την ευχάριστη εμπειρία που σχετίζεται με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων και του διαδικτύου επιτείνει τη συχνότητα και τη διάρκεια της περιήγησης, η οποία θα μπορεί να οδηγήσει σε προβληματική ή και εθιστική χρήση αυτών των εργαλείων, προκαλώντας ελλειμματική ικανότητα αυτορρύθμισης με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη χρήση (Boyd, 2014; Ryan et al., 2014). Η μόνιμη σύνδεση με το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα (υπερσύνδεση) είναι ένας πολιτιστικός κανόνας αποδεκτός από την πλειοψηφία των εφήβων (Kuss και Griffiths, 2017).
Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η υπερσύνδεση στα κοινωνικά δίκτυα οφείλεται σε αυτό που έχει χαρακτηριστεί «φόβος να χάσει κάτι» ή φόβο αποκλεισμού. Υψηλά επίπεδα αυτού του φόβου αυξάνει την προβληματική χρήση των κοινωνικών δικτύων (Buglass et al., 2017; Gil, Chamarro and Oberst, 2016; Oberst et al., 2017).
Παράλληλα με την αύξηση της προβληματικής χρήσης του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων, παρατηρείται πως σε αυτούς τους εικονικούς χώρους αναπαράγονται διάφορες επικίνδυνες ή προβληματικές συμπεριφορές, όπως ψηφιακός εκφοβισμός, sexting, grooming, πρόσβαση σε ακατάλληλο περιεχόμενο (βίαιο, ρατσιστικό , πορνογραφικό, υποκινούμενο μίσος κ.λπ.), σχέσεις με αγνώστους, έλλειψη απορρήτου, διάδοση ή ακατάλληλη χρήση προσωπικών δεδομένων (Sánchez et al., 2015).
Η επανάληψη ορισμένων συμπεριφορών, μεμονωμένα αβλαβών, μπορεί να προκαλέσει εθιστικές διαταραχές που επηρεάζουν σοβαρά την καθημερινότητα των χρηστών. Οι λεγόμενοι εθισμοί συμπεριφοράς ή εθισμοί μη ουσιών (Πίνακας 1), περιλαμβάνουν καταναγκαστικές συμπεριφορές στα κοινωνικά δίκτυα και στο διαδίκτυο, αν και δεν υπάρχει ομοφωνία επί του θέματος μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας (Andreassen and Pallesen, 2014; Echeburúa, 2012; Echeburúa and de Corral, 2010; García del Castillo, 2013; Griffiths, 2005; Kuss and López-Fernández, 2016). Συμπτώματα αυτού του πιθανού εθισμού είναι:
2. Εκπαιδευτικές οδηγίες & εισηγήσεις:
Σχολείο:
- Πραγματοποιήστε έρευνα για τη χρήση των ΤΠΕ ώστε να εντοπίσετε καλές και κακές συνήθειες στη χρήση του διαδικτύου.
- Αναλύστε τις δυνατότητες του παγκόσμιου ιστού 2.0 και τις δυνατότητες που προσφέρει.
- Μελετήστε τις διαφορετικές μορφές βίας και διαδικτυακής βίας. Η ευρύτερη γνώση βοηθά στην επίγνωση της κατάστασης αναφορικά με τα θέματα του διαδικτυακού εκφοβισμού.
- Αναπτύξτε δέσμευση αλληλεγγύης με τα θύματα διαδικτυακής βίας και προσωπική δέσμευση ώστε να τα χρησιμοποιούν με υπεύθυνο τρόπο.
- Δικαιώματα στον κυβερνοχώρο: ψηφιακά δικαιώματα παιδιών και εφήβων στα πλαίσια των ΤΠΕ, προστασία δεδομένων, ρόλος γονέων και εκπαιδευτικών.
- Γνωρίστε τις υφιστάμενες πηγές για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας στο διαδίκτυο.
- Προωθείστε τη σωστή χρήση των ΤΠΕ με οπτικοακουστικά μέσα προκειμένου να διασφαλιστεί η σωστή αξιοποίησή τους.
- Βοηθήστε την έκφραση των συναισθημάτων.
- Καλλιεργήστε ενσυναίσθηση και δεξιότητες διαχείρισης της επιθετικότητας με όσους έχουν πρόβλημα χρήσης του διαδικτύου. Ξεπεράστε τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.
Οικογένεια:
- Περιηγηθείτε στο διαδίκτυο με τα παιδιά σας, υποδείξτε τους ασφαλείς περιοχές και πώς να θέτουν εξ `αρχής στόχους. Υποδείξτε τους ότι δεν πρέπει ποτέ να αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα στο διαδίκτυο.
- Επιλέξτε ποια ψηφιακά παιχνίδια επιτρέπεται να παίζουν τα παιδιά σας σύμφωνα με το PEGI (ηλικία και περιεχόμενο). Επίσης, επιτηρείτε τα παιχνίδια που ανταλλάζουν με φίλους τους και παίζετε μαζί τους ευκαιριακά.
- Καθιερώστε ξεκάθαρους κανόνες χρήσης του διαδικτύου, ψηφιακών παιχνιδιών και κινητών συσκευών. Πρέπει να είναι σαφές πού και πόσο τα χρησιμοποιούν.
- Μάθετε τα παιδιά ότι τα κινητά τηλέφωνα είναι για σύντομες και επείγουσες κλήσεις. Κάνετέ τα υπεύθυνους καταναλωτές, πάντα με τη δική σας επίβλεψη.
- Χρησιμοποιήστε προγράμματα γονικού ελέγχου σε όλες τις συσκευές που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, προς αποφυγή ακατάλληλου περιεχομένου.
- Stay abreast of the advances of New Technologies, so that the so-called digital divide does not represent an obstacle in your work to protect your children.
- Μιλήστε με τα παιδιά σας, ενθαρρύνετε τη θετική και ενεργή επικοινωνία.
- Υποδείξτε τους τρόπους έξυπνης αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους.
- Κάντε προσπάθεια ώστε τα παιδιά να βρουν σε εσάς την υποστήριξη και το θάρρος να σας μιλήσουν για τα προβλήματά τους.
- Μην ξεχνάτε να είστε συνεπείς και δώστε ως παράδειγμα το δικό σας τρόπο χρήσης των ΤΠΕ και πάντα να δείχνετε τη χωρίς όρια αγάπη σας προς τα παιδιά σας.
- 5. Προβλήματα (οικογενειακά, ακαδημαϊκά, υγείας, απομόνωσης, κλπ.).
- 6. Απόσυρση (παρουσία δυσάρεστων σωματικών και συναισθηματικών συμπτωμάτων – ευερεθιστότητα, άγχος, κατάθλιψη)
3. Περισσότερες πληροφορίες
- https://enmarchaconlastic.educarex.es/definicion-de-internet-y-redes-sociales
- http://ntic.educacion.es/v5/web/padres/
- http://www.codajic.org/sites/www.codajic.org/files/Programa-prevencion-uso-problematico-internet-redes-sociales-Clickeando-Web(1).pdf.
- https://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/egonline_unitatedidaktikoak/es_def/adjuntos/egonline_cast.pdf
- https://www.youtube.com/watch?v=asr-fvLs8ag&feature=emb_title
- https://www.youtube.com/watch?v=8HtqW2oHTqM&feature=emb_title
- https://edu.gcfglobal.org/en/internetsafetyforkids/teaching-kids-about-internet-safety/1/
- https://study.com/academy/lesson/what-is-technology-addiction-definition-signs.html